De bescherming van (inheemse) vogels lijkt uitstekend geregeld. In eigen land met de Omgevingswet (voor
1 januari de Wet natuurbescherming) en internationaal met de Vogel- en Habitatrichtlijn, Europese verordeningen en allerlei internationale verdragen. Harm Dotinga, senior jurist bij Vogelbescherming, noemt ze allemaal in de inleiding van zijn boek. Niet alleen de vogels zelf genieten bescherming, maar ook hun rust-, broed- en foerageergebieden.
Maar de lijst van schadelijke activiteiten voor vogels is langer dan die van beschermde wet- en regelgeving blijkt uit hoofdstuk 3. Van de klussende mens die de dakgoot schoonmaakt in het broedseizoen tot de organisator die een festival wil organiseren in een stadspark. Van bouwwerkzaamheden tot groenonderhoud; van landbouw- en visserijactiviteiten tot natuurbeheer. Dotinga heeft alle gevaren overzichtelijk op een rijtje gezet. Hoewel Vogels en de wet een juridisch boek is, ontkracht de auteur en passant vaak gehoorde vooroordelen over (roof)vogels. Zoals: nee, aalscholvers zijn geen bedreiging voor de visserij. En ooievaars spelen geen rol in de achteruitgang van de weidevogels.
Een apart hoofdstuk wijdt hij aan jacht, schade- en overlastbestrijding, waar vogels direct en indirect slachtoffer van zijn. Ook hier zijn een aantal standpunten van de Vogelbescherming te vinden. Consumptie van dode wilde vogels vindt ze ongewenst ‘omdat dit de vraag onnodig stimuleert. Dat werkt het (legaal en illegaal) doden van wilde inheemse vogels en de handel in de hand, omdat er geld mee kan worden verdiend. Het is bovendien de vraag of het toestaan van consumptie van wilde vogels voldoet aan de wettelijke voorwaarden voor het maken van deze uitzonderingen.’ En waarom Vogelbescherming ervoor koos om geen zitting te nemen in faunabeheereenheden: ‘Op die manier behoudt zij een onafhankelijke positie en de handen vrij om faunabeheerplannen aan te vechten als dat nodig is.’
In de daaropvolgende hoofdstukken beschrijft Dotinga uitgebreid de do’s and don’ts voor het bezit van en de handel in (onderdelen van) vogels, onderzoek en monitoring, bescherming van vogelgebieden en toezicht en handhaving.
Vogels en de wet is een rijk naslagwerk dat niet mag ontbreken op het bureau van beleidsmakers en juristen bij overheden die zich bezighouden met omgevingsvergunningen en de buitenruimte in brede zin en beleidsmakers bij terreinbeherende organisaties. Het is ook leerzaam voor natuur- en milieujuristen, groene boa’s, vogelbeschermers en -onderzoekers en vogelliefhebbers in het algemeen. De bijlage ‘Veelgestelde vragen’ zou verplichte leeskost moeten zijn voor iedereen die beroepsmatig of als particulier (ook burgers worden geacht de wet te kennen) te maken heeft met vogels en hun leefomgeving.
Mijn hoop is dat dit boek een bijdrage levert aan een betere bescherming van vogels en de gebieden waar zij leven. Dat overheden, bedrijven en particulieren vogels niet zien als obstakel bij het ontplooien van activiteiten, maar als een verrijking van de samenleving. Dan gaat de toekomst van ‘onze’ vogels er vast rooskleuriger uitzien.
Harm Dotinga, Vogels en de wet – Alles over de wettelijke bescherming van vogels in Nederland; https://knnvuitgeverij.nl/artikel/vogels-en-de-wet.html