Een moedige poging van ganzenkenner Bernard Spaans om in Vroege Vogels de onzin van het koppelafschot in een Natura 2000-gebied op Texel aan te kaarten. Het staat in schril contrast met het feitenvrije verhaal dat BBB-gedeputeerde Jelle Beemsterboer vorige maand hield in het Noordhollands Dagblad.
Alle steekhoudende ecologische argumenten van Spaans en collega-ganzenonderzoekers tegen de heilloze vervolging van de grauwe gans, zijn aan dovemansoren van Nederlandse gedeputeerden gericht. Dit terwijl de cijfers toch al vele jaren luid en duidelijk aangeven dat het doden van ontelbare ganzen niet heeft geleid tot minder uitgekeerde schade en het aantal ganzen is ook al niet kleiner geworden. Hardleers als ze zijn, is het antwoord van provinciebestuurders op deze feiten: nóg grootschaliger afschot en vergassingen. Ook in kwetsbare natuurgebieden en zelfs in Natura 2000-gebieden. Mét de volledige medewerking van de organisaties die deze gebieden beheren.
Hardleers als ze zijn, is het antwoord van provinciebestuurders op deze feiten: nóg grootschaliger afschot en vergassingen
Dezelfde natuurorganisaties die ‘gecoördineerd’ actievoeren om het publiek te waarschuwen voor verstoring in de ‘Kraamkamer van de natuur’. Diezelfde organisaties laten tijdens de ‘kraamtijd’ jagers toe in hun gebieden om koppels ganzen te doden. Geholpen door een jachthond, die volgens Natuurmonumenten, door alle daar levende dieren ‘als zeer bedreigend’ wordt gezien: ‘Veel dieren zijn juist tijdens het broedseizoen extra kwetsbaar en gevoelig voor verstoring. Ze kunnen op de vlucht slaan wanneer ze schrikken van lawaai, een loslopende hond of wandelaar buiten het pad.’ Maar als het over het doden van ganzen in hun gebieden gaat, gunnen deze organisaties die dieren hun ‘veilige kraamtijd’ even niet.
Zoals dat in Nederland gaat als provincies of natuurbeheerders willen ingrijpen in onze kwetsbare natuur, is er vooraf een rapport besteld waarin de mogelijke schadelijke effecten ervan netjes weggeredeneerd worden. Zo ook voor het op grote schaal schieten en vergassen van grauwe ganzen op Texel. Tot eind april mogen jagers voor het tweede jaar op rij ganzenkoppels doden. Maar alleen op minimaal 300 meter afstand van nesten van kwetsbare soorten. Hierbij lijken de onderzoekers ervan uit te gaan dat een geschoten gans netjes dood uit de lucht valt en precies landt voor de voeten van de jagers in kwestie. Mocht een gans weigeren om zich aan de regels te houden en toch in doodsnood spartelend binnen 300 meter van een nest van bijvoorbeeld een broedende eider terechtkomen, dan mag een zeer bedreigende jachthond het onfortuinlijke dier gaan ophalen. Want van een jager met schoenmaat 47 zou een broedende vogel pas echt schrikken…
Want van een jager met schoenmaat 47 zou de broedende vogel pas echt schrikken…
Dat de meeste ganzenkoppels helemaal niet aan broeden toekomen, zoals Spaans uitlegt, is volledig in lijn met wat Nederlands belangrijkste grauweganzenonderzoeker Berend Voslamber beschrijft in zijn boek Mijn grauwe ganzen. En komt een koppel toch tot broeden, dan komt maar een beperkt aantal eieren uit. Van de kuikens die uit het ei kruipen, overleeft het grootste deel de kuikentijd niet. Uiteindelijk, zo wijst Voslambers decennialange onderzoek uit, leveren 100 in het voorjaar gelegde eieren minder dan 15 jongen op in het najaar. Vijftien vogels waarvan maar een klein deel ergens in hun leven zelf aan broeden toekomt: ‘Al met al gaat ongeveer 30 procent van de vogels broeden en minder dan 20 procent brengt ooit in hun leven kuikens groot.’
Het op grote schaal doden van ganzen leidt tot een grotere winteroverleving en minder concurrentie op veilige broed- en opgroeiplekken. Dit zorgt voor een groter broedsucces. Populatiebeheer leidt dus bewezen niet tot minder ganzen, zoals Spaans zegt. Een conclusie die Voslamber onderschrijft: ‘Ik durf te stellen dat we nu meer ganzen hebben dan zonder al dat ingrijpen. … Er is door de druk die er op de soort kwam te staan een versnelde evolutie opgetreden…’.
‘Ik durf te stellen dat we nu meer ganzen hebben dan zonder al dat ingrijpen'
Terug naar Texel… Als het massaal doden van grauwe ganzen niet leidt tot minder schade, waarom verkondigen natuurorganisaties dan steeds luider het gospel van de ganzenjacht? In tegenstelling tot gedeputeerden, die ongehinderd door enige ecologische kennis ganzenvervolging verdedigen, werken er bij natuurorganisaties ecologen die wél geleerd hebben hoe populatiegroei werkt en wat een s-curve is. Zij weten ook dat afschot in beschermde natuurgebieden grootschalige verstoring tot gevolg kan hebben. En als ook zij het ecologisch belang door de alom heersende ganzenhaat uit het oog verloren hebben, wie beschermt onze natuur dan nog wel?
Daarbij treden ze het voorzorgsbeginsel dat geldt voor Natura 2000-gebieden met voeten
Daarbij treden ze het voorzorgsbeginsel dat geldt voor Natura 2000-gebieden met voeten. Of zoals te lezen is in Harm Dotinga’s boek Vogels en de wet: ‘Wetenschappelijke zekerheid dat de activiteit schade veroorzaakt, is daarvoor echter niet vereist, omdat het bestuursorgaan [lees: provincie] acht dient te slaan op het voorzorgsbeginsel.’ En: ‘De wet bevat een specifieke zorgplicht voor alle Natura 2000-gebieden. Die vereist dat iemand die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat diens activiteit verslechterende of significant verstorende gevolgen voor een Natura 2000-gebied kan hebben, maatregelen treft om deze gevolgen te voorkomen, beperken of stoppen.’
Gelukkig heeft de provincie Noord-Holland die maatregelen getroffen. Jagers mogen slechts 115 keer per dagdeel een schot lossen in het Natura 2000-gebied op Texel. Want 116 keer, dat zou overkill zijn in de kraamkamer van de natuur. ‘Zo helpen we samen om van dit broedseizoen een succes te maken. Help je mee?!’
Bronnen
- Vroege Vogels, ‘Jacht op ganzen nu ook in vroege voorjaar: interview Bernard Spaans, NPO Radio 1, 30 maart 2025, https://www.nporadio1.nl/nieuws/binnenland/4b5575e7-1853-4eb3-ae0a-ef571ec3d453/jacht-op-ganzen-nu-ook-in-vroege-voorjaar
- ‘Samen maximaal mogelijke doen tegen ganzenoverlast’, 19 maart 2025, Noordhollands Dagblad, https://www.noordhollandsdagblad.nl/regio/noordkop/noordkop-schagen/samen-maximaal-mogelijke-doen-tegen-ganzenoverlast.-gedeputeerde-roept-natuurbeheerders-jagers-en-agrariers-op-om-samen-te-werken/49971690.html
- Berend Voslamber, Mijn grauwe ganzen, Noordboek, 2023, p. 152, p. 264.
- ‘Berend Voslamber en de ode aan ‘zijn’ grauwe ganzen’ (interview), Fauna4Life, https://fauna4life.nl/berend-voslamber-en-de-ode-aan-zijn-grauwe-ganzen/
- Harm Dotinga, Vogels en de wet, KNNV Uitgeverij, 2024, p. 246, p. 250.
- Nettie Dekker, Jagerslatijn – Mythes en fabels over de jacht, KNNV Uitgeverij, p. 54 (voor uitleg over populatiegroei en de s-curve).